Het jaar 2022 is een zeer bijzonder jaar geworden voor alle inwoners van Nederland. Dat gold ook voor onze fractie en het waterschap HHNK.
Algemeen
De eerste maanden stonden nog in het teken van de (aflopende) Coronapandemie maar vanaf 24 februari beheerste de Russische invasie van Oekraïne en de daaruit volgende oorlog het dagelijkse nieuws. Ook voor het waterschap heeft de oorlog grote gevolgen en dan vooral voor de energiekosten (HHNK is de vierde grootverbruiker van energie in Noord-Holland).
Gedurende het eerste kwartaal vergaderde het algemeen bestuur nog digitaal. De rest van het jaar konden we weer fysiek bij elkaar komen in Heerhugowaard. Zo ook de fractie. De samenstelling van de fractie en de drie steunfractieleden bleef ongewijzigd. Er zijn 9 fractievergaderingen geweest ter voorbereiding op de 9 vergaderingen van het algemeen bestuur, die altijd worden vooraf gegaan door de beide commissies (Bestuur, Middelen en Waterketen respectievelijk Water en Wegen). Gedurende het jaar zijn er nieuwsbrieven, Waternieuws en diverse nieuwtjes over wateronderwerpen gepubliceerd op onze eigen website (www.hhnk.pvda.nl).
Hieronder volgen enkele onderwerpen die in 2022 zijn besproken:
Waterketen
Aangezien de portefeuille waterketen in handen is van onze dagelijks bestuurder Marjan Leijen beginnen we dit verslag met enkele onderwerpen daaruit.
Allereerst de innovatieve ketenaanpak van bedrijfsafvalwater. Dat betekent een integrale kijk naar de afvalwaterketen van bedrijf tot aan onze rioolwaterzuivering.
De Cono (Beemsterkaasfabriek) zuiverde zelf haar water en voerde het resterende afvalwater af naar de RWZI Beemster. De voorzuivering van Cono moest echter worden vervangen of opgeheven, terwijl de RWZI voldoende capaciteit heeft om ook het afvalwater van Cono te behandelen. HHNK en Cono hebben goed naar het totale plaatje gekeken van de afvalwaterstromen, de mogelijkheden en de impact op duurzaamheid en kosten. Dat is uniek te noemen. Het gezamenlijke traject heeft veel beter inzicht opgeleverd over processen in de afvalwaterketen van Cono (zoals gasvorming in de persleiding) en de mogelijke oplossingen. Het afvalwater ongezuiverd af te voeren naar HHNK is gebleken de beste optie te zijn. Inclusief een subsidieregeling is dit de meest duurzame en ook betaalbare variant. Cono hoeft geen voorzuivering te bouwen en beheren (ze zijn tenslotte geen zuiveraars maar kaasmakers) en HHNK kan zijn rioolwaterzuivering efficiënter laten werken.
Door de oorlog in Oekraïne zijn de energieprijzen enorm gestegen. Daarom is bezien of de slibdroger in Beverwijk eerder kan worden afgestoten maar dat hangt natuurlijk samen met het opleveren van het alternatief, de installatie bij HVC in Alkmaar die met restwarmte het rioolslib zal gaan drogen. Dat wordt pas eind 2024. Wel kan de slibdroger in Beverwijk op 85% in plaats van 100% draaien en dat scheelt toch weer in het gasverbruik. Helaas blijkt de ontvlechting van de slibdroger veel kostbaarder dan in eerste instantie geraamd. De fractie heeft ingestemd met het krediet.
Er was aanvullend krediet noodzakelijk bij de proefzuivering in Wervershoof waar medicijnresten uit het afvalwater wordt gezuiverd via ozonisatie. De fractie vindt dat extra geld noodzakelijk, om zo op den duur meer inzicht te krijgen hoe medicijnresten het best uit het afvalwater kunnen worden verwijderd.
Een mooie ontwikkeling vindt de fractie het investeringskrediet voor groengas installaties bij de rioolwaterzuiveringen in Den Helder, Zaandam en Beverwijk. Een mooi voorbeeld van circulair bezig zijn en nuttig gebruik van het restproduct afvalwater.
Ook binnen de waterketen is een aanpak vastgesteld om de uitstoot te van methaan en lachgas uit de processen op de rioolwaterzuiveringen te verminderen. Zowel bij de beluchting als de slibprocessen komen deze broeikasgassen vrij. HHNK gaat meten en monitoren en concrete proeven doen om de gassen af te vangen dan wel de uitstoot te dempen. Er is nog veel kennis nodig om dit grootschalig aan te pakken.
Waterveiligheid/wateroverlast
Bij het project Markermeerdijken is in de module Uitdam sprake van een vertroebelde verhouding met de inwoners. Naar aanleiding van een motie in ons bestuur zijn er gesprekken gevoerd en de uitkomsten daarvan zijn in het algemeen bestuur behandeld. De fractie kon zich vinden in de gekozen aanpak en in de loop van het jaar zijn de verhoudingen enigszins genormaliseerd. Er wordt weer met elkaar gesproken. De fractie heeft ingestemd met de proef ‘vergroening dijk’ en wacht de resultaten daarvan met spanning af. Met veel andere algemeen bestuursleden heeft de fractie zich in een werkbezoek aan de Markermeerdijken op de hoogte gesteld van het project, inclusief de situatie bij Uitdam.
Een ander heikel punt betreft hoe we omgaan met het laagveengebied. Daartoe heeft het dagelijks bestuur een notitie ‘uitgangspunten gebiedsprogramma Laag-Holland’ opgesteld en aan het algemeen bestuur voorgelegd. Deze notitie is tot stand gekomen met inbreng van en na intensief overleg met de coalitiefracties. De PvdA-fractie heeft benadrukt dat we ons proactief moeten inzetten en heeft de uitgangspunten onderschreven.
Een tweede belangwekkend beleidsstuk is het ‘Handelingskader wateroverlast beperken’. Dit is een uitvloeisel van de evaluatie wateroverlast van juni 2021 en geeft houvast voor de toekomstige gevolgen van klimaatverandering. Er zullen vaker extreme weersomstandigheden gaan voorkomen zoals hevige en intensieve regenbuien en langere periode van droogte.
In december 2022 heeft het algemeen bestuur ingestemd met het beschikbaar stellen van een eerste krediet als onderdeel van een programma van 50 miljoen euro voor het bestrijden van wateroverlast. De clusterbuien van 18-20 juni 2021 waren ook hiervoor de aanleiding. Het is spijtig dat in het onderliggende programma Wateroverlast 2.0 nog geen aandacht is besteed aan de gevolgen van de droogte.
De droge zomer heeft niet tot problemen geleid in ons werkgebied. We hebben immers mogelijkheden om zoet water in te laten uit het IJsselmeer, ook al is die niet onbeperkt. In de toekomst zal droogte en watertekort vaker voor kunnen komen en leiden tot beperkingen. Onder het thema klimaatadaptatie verdient droogte meer aandacht.
Om gemeenten te stimuleren tot het treffen van maatregelen die helpen om het veranderend klimaat het hoofd te bieden heeft het waterschap een subsidieregeling klimaatadaptatie ingesteld. Het moet daarbij gaan om maatregelen die in het belang zijn van de taakuitoefening van het waterschap. De eerste tranche van de regeling is reeds volgeboekt.
In september is de Kadernota vis besproken, maar kwam het nog niet tot besluitvorming. Onze inbreng daarbij was het aandringen op visvrije zones bij gemalen en (spui)sluizen en aandacht voor een loodvrije sportvisserij. Uiteindelijk in december is de kadernota vastgesteld, ook met onze steun, na toezeggingen op de twee punten.
Bedrijfsvoering en algemene onderwerpen
Omdat we op weg zijn naar de nieuwe Omgevingswet is ook het participatiebeleid vastgesteld in een verordening. De uitgangspunten zijn nu helder omschreven. Uitgangspunt is dat participatie in projecten tijd en geld mag kosten en dat dit aan de voorkant van een project wordt geregeld. Er komt nog een nader besluit over het uitdaagrecht: het recht van bewoners en maatschappelijke initiatieven om de uitvoering van een taak van het waterschap over te nemen. Voorlopig wordt dat als proef gezien. Onze fractie stelt zich hier terughoudend in op en wil graag zien hoe dit vorm zou kunnen krijgen zonder schadelijke gevolgen.
Dit jaar heeft een commissie uit het algemeen bestuur een evaluatie uitgevoerd van de bestuurlijke regelingen voor het algemeen bestuur en de commissies. De uitkomst leidde niet tot grote aanpassingen. Wel werd uiteindelijk, na een mede door onze fractie gesteunde motie, de vergoeding voor steunfractieleden verbeterd. Onze poging om ook steunfractieleden te kunnen aanstellen die niet op de kieslijst hebben gestaan, haalde het net niet.
Volgens een uitgevoerde inventarisatie zijn er in het werkgebied van HHNK circa 30.000 situaties waarin eigendom van het waterschap in gebruik is genomen door derden. Als daar met HHNK afspraken over zijn gemaakt is dat geen probleem, maar hier gaat het om situaties zonder afspraken. Er is nu een project opgezet om met behulp van extra capaciteit deze situaties alsnog te gaan regelen. Dat kan betekenen dat het ongeregelde gebruik wordt teruggedraaid, maar ook dat er voor gaat worden betaald. Per saldo moet dit project extra inkomsten gaan opleveren.
Hoogtepunten in het bestuursseizoen zijn altijd de vaststelling van het meerjarenperspectief en de begroting voor het komende jaar. Daarbij wordt steeds de noodzaak van nieuwe investeringen en intensivering en uitbreiding van de taakuitvoering afgewogen tegen de gevolgen die dat heeft voor de belastingtarieven. Dit jaar liet een trendbreuk zien in de personeelskosten: na jarenlange inkrimping is nu een begin gemaakt met groei. Nieuwe taken en nieuwe eisen maken dit onvermijdelijk. Het verbeteren van de crisisbeheersing, de informatieveiligheid en de informatievoorziening vragen meer inzet van middelen en mensen. Hetzelfde geldt voor inkoop en taken binnen Watersystemen en Waterketen.
Een grote tegenvaller in de begroting waren de energiekosten, die sterk toenamen.
Al met al kon de lastenstijging voor huishoudens toch nog beperkt blijven tot 4,7 – 6,4%, afhankelijk van de samenstelling van het huishouden en de eigendom van de woning.
Nog net in 2022 stelt het algemeen bestuur met onze hartelijke instemming de verhoogde vermogensnorm vast die het kabinet mogelijk heeft gemaakt. Hierdoor zal het aantal huishoudens en kleine ondernemers die recht hebben op kwijtschelding naar verwachting met 2500 stijgen. Een goede zaak!
Een wel heel bijzonder besluit was dit jaar de benoeming van een nieuwe dijkgraaf. Na een correct verlopen proces, geleid door een vertrouwenscommissie onder voorzitterschap van Fijko van der Laan, onze fractievoorzitter, werd op 26 oktober Remco Bosma tot nieuwe dijkgraaf benoemd. Installatie vindt 2 februari 2023 plaats.
