In de laatste vergadering van dit jaar nam het bestuur van waterschap HHNK met brede steun drie belangrijke besluiten. Na de installatie van tienduizenden zonnepanelen is nu de aandacht gericht op gas uit slib. Het voornemen uit 2017 om in 2025 CO2-neutraal en energieneutraal te werken komt zo steeds dichter bij zijn voltooiing.
Slibcursus: een best wel moeilijk onderwerp in één minuut
Het gaat hier niet om bagger uit de sloten, maar om het slib uit de rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s). Ons huishoudelijk (en deels ook bedrijfs-) afvalwater wordt in de vijftien RWZI’s van HHNK schoongemaakt door bacteriën. Die groeien door het vuil uit het rioolwater te eten, maar hebben niet het eeuwige leven. Op de bodem van de installaties verzamelen zich de resten van de bacteriën: het zuiveringsslib. Het natte slib wordt op de terreinen van de RWZI’s met centrifuges ingedikt. Het resultaat is zo’n 100.000 ton slib per jaar, met daarin overigens nog steeds vrij veel water. En wat belangrijker is: er is nog heel veel energie uit dat slib te halen.
Op vijf van de RWZI’s staan installaties die het slib bij 37 graden laten gisten. Daarbij ontstaat gas: biogas. Het is brandbaar, maar kan ons aardgas niet vervangen omdat er nog veel kooldioxide (CO2) in zit. Als we dat eruit weten te halen ontstaat groen gas en dat kan zo in het aardgasnet worden gepompt. Op dit moment gebeurt dat al in Beverwijk.
Het vergiste slib wordt in de nabije toekomst gedroogd met restwarmte van de Huisvuilcentrale (HVC) in Alkmaar. Het gedroogde restslib wordt er daarna verbrand in een Bio-energiecentrale om elektriciteit op te wekken en warm water te leveren aan omliggende afnemers. En dan is echt elke calorie uit het slib nuttig gemaakt.
Het KEP
Hoe belangrijk is het eigenlijk om al die moeite te doen met dat slib?
In 2017 stelde het algemeen bestuur het Klimaat- en Energieprogramma (KEP) vast, waarin werd bepaald dat HHNK in 2025 per saldo geen energie meer zou inkopen en geen kooldioxide (CO2) meer zou uitstoten. HHNK moet in 2025 CO2– en Energieneutraal worden. Daar werd 35 miljoen euro voor uitgetrokken. Veel geld, maar het waterschap is dan ook een heel grote verbruiker van energie. Op dit moment gaat het om jaarlijks zo’n 80 miljoen kWh. Dat is gelijk aan het verbruik van ruim 28.000 huishoudens, een stad als Den Helder. En ook nog eens 16 miljoen m3 aardgas, vergelijkbaar met het verbruik van ruim 13.000 huishoudens. HHNK zit daarmee in onze provincie tussen de topverbruikers, na grote jongens als Schiphol en Tata Steel. Dat gasgebruik komt voor een belangrijk deel door één installatie in Beverwijk, waar vandaag de dag nog het slib van de rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s) wordt gedroogd in een met gas gestookte oven.
Naast deze slibdrooginstallatie gebruiken de gemalen en rioolwaterzuiveringsinstallaties van het waterschap ook veel energie, vooral elektriciteit.
Aanvankelijk zijn voor de uitvoering van het KEP grote stappen gezet: er zijn tienduizenden zonnepanelen geïnstalleerd, vooral op de terreinen van de zuiveringsinstallaties. Ook is besloten om samen met de HVC een slibdroger te bouwen die de restwarmte van de HVC gebruikt. Deze is nu in aanbouw. Daarna kan de gasverslindende slibdroger in Beverwijk gesloten worden. De grote stappen zijn daarmee al gezet of bezig gezet te worden, maar de doelen van het KEP worden zo nog niet bereikt.
De laatste loodjes
Om het KEP echt te realiseren zijn in ieder geval nog twee ontwikkelingen nodig: alle energie moet uit het slib worden gehaald en er moet windenergie worden opgewekt. Daartoe heeft onze portefeuillehouder Marjan Leijen drie besluiten aan het algemeen bestuur aangeboden. Voor de slibverwerking wordt een centrale slibvergister bij de RWZI in Geestmerambacht voorbereid, waar de RWZI’s waarvan het slib nog niet wordt vergist, hun slib naartoe gaan brengen. Dan wordt al het zuiveringsslib van HHNK vergist tot biogas. Bij vier van de dan zes slibvergisters worden installaties gebouwd om het geproduceerde biogas om te zetten in groen gas. Het resultaat zal zijn dat HHNK elk jaar zo’n 3,3 miljoen m3 groen gas in het aardgasnet kan brengen. Het CO2 dat daartoe uit het biogas moet worden gehaald krijgt voor het grootste deel een nuttig hergebruik, bijvoorbeeld in kassen. Daarmee worden zowel de energie- als klimaatdoelstellingen weer een stap dichterbij gebracht.
Gaan we zo de doelen in 2025 halen?
Nee, nog niet. Voor energieneutraliteit (per saldo geen energie inkopen) is ook de tweede stap nodig: er moet windenergie worden opgewekt. Ook daar wordt aan gewerkt, met behulp van het derde besluit dat op tafel ligt. Het jaar 2025 zal wel niet haalbaar zijn, maar met een kleine vertraging is het doel te bereiken. Klimaatneutraliteit (geen uitstoot van CO2) vraagt ook nog aanvullende maatregelen op de RWZI’s, maar de voorliggende besluiten zijn wel weer een stap op weg daar naartoe.
