De fractie van PvdA HHNK heeft met 2018 een interessant jaar achter de rug. Actuele thema’s als klimaat en energie komen steeds nadrukkelijker terug op onze agenda’s.
Ook zien we dat we nog meer samen gaan werken met gemeente, provincie en vooral ook de inwoners, bedrijven en betrokken organisaties.
Onze communicatie is aanzienlijk verbeterd door een zeer actuele website, een actief Twitter- en Facebook account. We hebben 10 waternieuwsbrieven verstuurd aan onze abonnees. Er zijn drie provinciale wateroverleggen geweest en de fractie heeft tweemaal een heidag georganiseerd. In het landelijk netwerk van waterschapsbestuurders zijn er drie bijeenkomsten geweest; in Delfland, Rijnland,en bij ons eigen waterschap. We hebben afscheid genomen van Jos Dings als steunfractielid toen hij na de gemeenteraadsverkiezingen wethouder van Beemster is geworden.
Tot slot: we zijn intensief bezig geweest met de voorbereidingen voor de waterschapsverkiezingen in 2019 (verkiezingsprogramma, kandidaatstelling, campagne).
Verschillende onderwerpen (in willekeurige volgorde) zijn voor ons van belang geweest in het jaar 2018.
INHOUDELIJK
Overdracht wegen aan Alkmaar
In februari werd het voorstel behandeld om het beheer van 125 km wegen over te dragen aan de gemeente Alkmaar. Deze overdracht maakt onderdeel uit van het beleid om de wegen geleidelijk aan af te stoten aangezien wegenbeheer geen kerntaak voor het waterschap is. De overdracht gaat gepaard met een eenmalige afkoopsom van 4,5 M€ en zal geëffectueerd worden per 1 januari 2019. Daarmee wordt het wegenareaal van het waterschap HHNK 10% kleiner. Dit percentage is nog te gering om de wegenheffing aanpassing door te voeren in de lang termijnplanning (maar dat gaat bij een volgende tranche wel degelijk gebeuren).
Peilbesluiten
Ook in 2018 werden weer diverse peilbesluiten in de commissie behandeld. In februari betrof dit Wieringerwaard en Beetskoog, in april een partiële herziening Monnicksmeer en in mei een partiële herziening Waard-Nieuwland. Maar ook in oktober werden peilbesluiten voorgesteld: actualisatie van peilbesluit Waarland en de jaarlijkse herziening van peilbesluiten algemeen en peilbesluiten veenweidegebieden. Herziening is nodig om de besluiten actueel te houden, het streven is om de peilbesluiten niet ouder te laten zijn dan 10 jaar, overeenkomstig bestemmingsplannen van de gemeenten. Bij de in 2018 behandelde peilbesluiten of herzieningen is een gebiedsproces voorafgaand aan de besluitvorming doorlopen. In enkele gevallen is een zienswijze daarbij ingediend en op adequate wijze afgehandeld. De PvdA-fractie kon daarom instemmen met deze besluiten.
Projectplan Zeedijk ’t Horntje
Vorig jaarverslag konden we melden dat dankzij de inspanningen van onze hoogheemraad Kees Stam er overeenstemming was bereikt om de Koninklijke NIOZ binnendijks te brengen. Na de nodige voorbereidingen kon de commissie in mei een oordeel geven over het projectplan. Met algemene stemmen werd dit projectplan goedgekeurd en vrijgegeven voor doorzending aan GS van de Provincie Noord-Holland. Ter gelegenheid van dit succes werd door de fractie aan onze hoogheemraad de ‘Rode Kei’ toegekend, een blijk van waardering en eerbetoon aan een kei van een bestuurder!
Projectplan Markermeerdijken (MMD)
Na 12 jaar kon in september het proces om te komen tot een projectplan voor de versterking van de Markermeerdijken worden afgerond. Met de vaststelling van dit projectplan zit het besluitvormende werk voor het algemeen bestuur erop. Vele insprekers kwamen zowel op de commissievergadering als in het algemeen bestuur hun zienswijze nog eens toelichten. Met een reactienota van een slordige 750 pagina’s was er al zeer uitgebreid op de opmerkingen en vragen ingegaan. Ook het participatieproces is de afgelopen jaren op voldoende wijze vormgegeven en verantwoord in een aparte nota. Het blijft dan jammer dat er toch veel inwoners zijn die zich nog steeds onvoldoende gehoord vinden. Ook in Provinciale Staten zijn de insprekers wederom aan het woord geweest. In een motie heeft PS nogmaals aangegeven dat in de verdere uitvoering van de versterkingsopgave de inwoners nadrukkelijk moeten worden betrokken. De Alliantie (die de versterking vormgeeft) zal hier ook mee aan de slag gaan en heeft een eerste voorstel voor de vervolgparticipatie aan het AB voorgelegd. De PvdA-fractie kan hiermee akkoord gaan.
Versterking zeewering Den Helder – Den Oever
Het volgende project dient zich alweer aan in het kader van Hoogwater Beschermingsprogramma: de dijk tussen Den Helder en Den Oever. In oktober werd de Notitie Reikwijdte en Detailniveau besproken waarin wordt aangegeven tot welke diepgang en welke onderwerpen in het milieueffectrapport dienen te worden beschreven. Deze dijkversterking is veel minder vergaand als de MMD. De eerste klankbordgroep bijeenkomsten hebben inmiddels plaats gevonden. Dit project wordt zo goed mogelijk langs de lijnen van de toekomstige Omgevingswet ingericht.
Zoete stuw Texel
HHNK heeft de waterinnovatieprijs gekregen voor het idee van de zoete stuw. Hierbij wordt de verzilting tegen gegaan door vooral het zoutere water langs de stuw te laten afstromen en het zoetere water in de polderwatergangen te behouden. Het systeem is vrij simpel en wordt nu in een groot gebied op Texel geïmplementeerd. Speciaal Texel is voor zoetwater voor de landbouw afhankelijk van regen (aanvoer vanuit IJsselmeer is niet mogelijk) en het effluent van de waterzuivering. In de droogte van afgelopen zomer was er een verhoogd risico op verzilting van landbouwgebied. Daarom wordt de zoete stuw op Texel toegepast en de resultaten goed gemonitord.
Natte infra Noordkop
Tot slot de natte infra Noordkop. Via het Balgzandkanaal wordt de Amstelmeer boezem afgevoerd naar de Waddenzee. Dat gebeurt via de spuisluizen in het Balgzandkanaal. Te verwachten is dat een stijgende zeespiegel dit in de toekomst moeilijker zal maken. Alternatief is dan de Schermerboezem (d.i. Noord-Hollands kanaal) via de sluis bij Kooypunt maar dat kan leiden tot verzilting in de aangrenzende landbouwgebieden. Ter verbetering van de situatie is nu besloten een gemaal te plaatsen bij de spuisluizen en tevens de vispassage te vergemakkelijken: de sluizen blijven 24/7 op een kiertje staan. Ter voorkoming van verzilting dient er wel een zout barrière aangebracht te worden nabij Kooypunt. Op die manier ontstaat een aanzienlijk groter vispassage gebied dan in de Afsluitdijk wordt beoogd. De PvdA-fractie kon hier van harte mee instemmen.
Kostentoedelingsverordening
Iedere 5 jaar wordt bepaald hoe in hoofdlijnen de kosten worden verdeeld over de verschillende groepen (inwoners, huizeneigenaren, bedrijven, grondeigenaren). Het schap heeft ervoor gekozen,- mede in afwachting van de landelijke discussie over herziening van het belastingstelsel voor waterschappen – de huidige verdeelsleutel in stand te houden.
De poging van het DB om, door een latere peildatum te kiezen, het ongebouwd tegemoet te komen heeft nauwelijks effect gehad. Het voorstel om de percentages nu ongewijzigd te laten kan worden gesteund. Al zit die in het verleden besloten 37% voor ingezetenen (in plaats van de rekenkundige ruim 32%) ons niet lekker. Maar dat kunnen we nu niet veranderen. Opvallend is wel dat voor een aantal (voormalig buitendijkse) inwoners en bedrijven de lasten procentueel zeer sterk gaan stijgen. In het stuk is aangegeven dat een overgangsregeling juridisch uitgesloten is. Dat is wel jammer. Anderzijds: het kan voor niemand een verrassing zijn, want er is al jaren over gesproken. En men gaat nu op dezelfde manier betalen als alle andere inwoners en partijen. Ook dat is eerlijk. HHNK wordt er zelf niet beter van, omdat het tarief wordt aangepast aan de iets grotere basis, zodat de opbrengst gelijk wordt aan het begrote bedrag.
Belastinghervorming
De landelijke Commissie Aanpassing Belastingstelsel kwam eind 2017 met een concept-rapport, waarop kon worden gereageerd. Onze fractie heeft dat gedaan in de vorm van een notitie met beargumenteerde vragen. Ons uitgangspunt was daarbij dat voorkomen moet worden dat de lage inkomens steeds zwaardere lasten moeten dragen. Als gevolg van de klimaatveranderingen zullen de waterschappen steeds meer geld moeten besteden en dat wordt nagenoeg geheel opgebracht uit de waterschapsbelastingen. Die moeten zo eerlijk mogelijk worden verdeeld. Wie kosten veroorzaakt moet ze in beginsel ook betalen, maar wel rekening houdend met het draagkrachtbeginsel. Het huidige wettelijke stelsel maakt dat heel beperkt mogelijk.
In mei kwam het eindrapport van de commissie, dat door het bestuur van de Unie van Waterschappen met enkele kleine wijzigingen werd overgenomen. Onze fractie noemde bij de bespreking van het Unievoorstel in ons algemeen bestuur enkele pluspunten in het voorstel (een wat groter aandeel voor ongebouwd en een beperkte aanpassing in de zuiveringsheffing) maar had vooral kritiek op de slecht onderbouwde verdeling tussen gebouwd en ongebouwd en op de willekeur in het stelsel door een ‘bestuurlijke ruimte’ van 15% (naar twee kanten) voor de tarieven. Die zou kunnen worden gebruikt om uiteindelijk de verdeling van de kosten weer zoveel mogelijk bij het oude te laten en dat is niet onze inzet. De Unie van Waterschappen heeft besloten een aantal aspecten, waaronder het laatste, opnieuw te bekijken. Wordt vervolgd dus!
Maaibeleid
In een speciaal ingestelde bestuurlijke werkgroep heeft onze fractie invloed uitgeoefend op het maaibeleid van het waterschap. Noorderkwartier betaalt per jaar ruim zes miljoen euro voor het maaien van bermen, watergangen en waterkeringen. Onze inzet was om tot een manier van maaien te komen die een rijkere flora en een betere waterkwaliteit oplevert en die in het water rekening houdt met de belangen van recreanten. De besluitvorming in november lag in deze lijn. In de komende jaren zal het budget voor het maaien met bijna een miljoen euro per jaar omhoog gaan om dit mogelijk te maken. Dat zal leiden tot een hogere biodiversiteit.
Begroting 2019
De begroting 2019 is de uitwerking van de eerste jaarschijf van de in juni goedgekeurde Perspectiefnota (PN). Deze PN geeft een meerjarig beeld van de ontwikkelingen die de komende tijd op ons waterschap afkomen zoals klimaatverandering en de gevolgen daarvan. Werd er in de PN nog uitgegaan van een stijging van de waterschapsbelastingen met ongeveer 0,9%, dan komt de begroting 2019 nu op een gemiddelde stijging van 1,5% als gevolg van salarisstijgingen voor het personeel, hogere kosten door de economische groei en inflatie. De PvdA-fractie vindt dat acceptabel. Eigenlijk zouden de waterschapsbelastingen zelfs meer moeten stijgen maar door het inzetten van de reserves (watersysteem en zuivering) kan de stijging worden beperkt. De watersysteemreserve gaat daardoor in 2019 wel negatief worden door het overloopeffect van het resultaat van 2018.
Droge zomer
Een uitzonderlijke droge zomer in 2018 heeft een andere kant van het waterschap getoond. Hoe om te gaan met watertekorten. In ons werkgebied zijn geen grote problemen geweest omdat er voldoende waterinlaat mogelijk is gebleken doordat Ijsselmeer en Markermeer goed gevuld waren.
Waterkeringen (dijken en kades) zijn voortdurend gecheckt op scheurvorming. Waar nodig zijn dijksloten via extra pompen op peil gehouden. Op verschillende dijken is een beweidingsverbod toegepast. Objecten als bruggen en wegdelen zijn natgehouden om schade te beperken en functionaliteit te waarborgen.
In verband met het gevaar van toenemende verzilting is bij overgangen van zoet naar zout water het schutregime van sluizen aangepast. Hierdoor dringt minder zout water binnen. Vispassages worden om dezelfde reden goed in de gaten gehouden.
De PvdA kiest voor een tweeledige aanpak met betrekking tot droogte: adaptatie en anticipatie. Daarnaast kunnen en – wat ons betreft – moeten gemeenten een bijdrage leveren aan de bescherming van ons gebied tegen de gevolgen van droogte. Wij dagen gemeenten uit om het vermogen water op te vangen en vast te houden te vergroten.
Kwijtschelding ZZPers zonder uitkering
Tijdens de algemene bestuursvergadering van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier op 17 oktober jl is de kwijtscheldingsregeling van HHNK geëvalueerd. De fractie van de PvdA heeft deze gelegenheid aangegrepen om een motie in te dienen ter verruiming van het kwijtscheldingsbeleid voor ZZP-ers. De motie werd unaniem aangenomen. Eerder, eind 2016, nam PvdA het initiatief om voor zelfstandigen zonder personeel (ZZP-ers) kwijtschelding mogelijk te maken. De kwijtscheldingsregeling werd toen opengesteld voor ZZP-ers die een uitkering ontvangen voor ondernemers (BBZ – besluit bijstand zelfstandigen). Dat hebben we als eerste stap beschouwd naar een eerlijke toepassing voor alle ondernemers die onder bijstandsniveau leven. Zonder uitkering is dat echter ingewikkelder en kostbaarder om te bepalen. Met onze motie, mede ingediend door de Algemene Waterschapspartij, vragen we het college om te onderzoeken of de kwijtscheldingsregeling kan worden aangepast door de eis van BBZ los te laten.
Social return
Door de PvdA is geïnventariseerd hoe het amendement van eind 2016 (Social Return als voorwaarde bij inkoop en aanbesteding) in de praktijk is gebracht. Onze conclusie is dat de organisatie handelt alsof er geen amendement op het inkoopbeleid is aangenomen . Schriftelijke vragen hebben ertoe geleid dat het proces inzichtelijk is gemaakt: toepassing van SR werd beperkt tot overheidsopdrachten aan sociale werkplaatsen. De volgende stap, opdrachtnemers verplichten een deel van de loonsom te besteden aan SR, gaat doorgevoerd worden. Evaluatie is toegezegd. PvdA zal hierop blijven toezien.
Agenda van de toekomst
Op initiatief van dijkgraaf Luc Kohsiek is het algemeen bestuur gestart met een serie oriënterende en verkennende bijeenkomsten over de ontwikkelingen rond de waterschappen. Het gaat om onze taakuitoefening in relatie tot klimatologische-, technologische- en maatschappelijke ontwikkelingen.
Uitgebreid is overlegd met alle belanghebbenden in ons werkgebied.
Voor de klimaatverandering zijn de effecten en oplossingen met elkaar besproken. De hoofdgedachte is om vooral zeewaartse preventie te plegen voor de waterveiligheid maar wees daarbij zuinig met zand. En misschien wordt droogte en hittestress wel belangrijker dan het wateroverlast probleem. Op gebied van technologie ging de gedachtewisseling naar het zorgen voor een open houding voor nieuwe toepassingen, omarm innovatie maar blijf het wel zien als hulpmiddel, niet als doel op zich. En maatschappelijk, betrek de omgeving veel eerder bij de opgaven waar het waterschap voor staat. Dat betekent dus niet eerst zelf de oplossing uitdenken en aan de omgeving voorleggen als een soort voldongen feit.
Klimaat en energieprogramma
Het Klimaat- en Energieprogramma is vastgesteld in 2017. Hierin is ondermeer de ambitie verwoord om in 2025 klimaatneutraal te zijn en in 2020 40 % duurzame energie op te wekken.
Naast slibvergisting voor de terugwinning van biogas, ligt de focus op het plaatsen van zonneweides op zuiveringsterreinen van het hoogheemraadschap. 100.000 zonnepanelen staan gepland op diverse locaties. De eerste 2000 panelen worden nu geplaatst op rioolwaterzuivering Geestmerambacht. Jaarlijks wordt 7 mio beschikbaar gesteld om dit te financieren. De PvdA is hiervan een groot voorstander. We zien in het algemeen veel mogelijkheden voor het schap – als grootgebruiker van energie – om een substantiële bijdrage te leveren aan de energietransitie.
Marjan Leijen, Kees Stam, Fijko van der Laan, Piet Oudega
