Afscheid en een nieuw begin

De fractie van de PvdA in het waterschap Hollands Noorderkwartier heeft afscheid genomen van een van haar leden. Aukelien Jellema heeft aangegeven dat zij uit de fractie stapt. Dat vindt de fractie jammer.

Aukelien had sinds haar verkiezing in maart 2023 een eigen en herkenbare stem in onze fractie. Met haar grote inzet en betrokkenheid, haar ervaring uit de Staten van Noord-Holland en haar kennis van Den Helder en omstreken leverde zij een belangrijke bijdrage in de discussies in de fractie en binnen het bestuur van het waterschap.

Het spijt de fractie dat zij heeft besloten andere activiteiten op te pakken. Wij hopen dat wij in Helderse zaken nog steeds op haar inbreng kunnen rekenen.

Het afscheid van Aukelien betekent ook een nieuw begin: Sandra Schreuder, tot op heden steunfractielid van de PvdA-fractie, zal op 27 maart worden geïnstalleerd als lid van het Algemeen Bestuur van het waterschap. En haar plaats als steunfractielid zal worden ingenomen door nummer zes van de lijst van de PvdA bij de waterschapsverkiezingen in maart 2023: Daniëlle Koelemij. De fractie heet haar welkom!

Gas uit slib

In de laatste vergadering van dit jaar nam het bestuur van waterschap HHNK met brede steun drie belangrijke besluiten. Na de installatie van tienduizenden zonnepanelen is nu de aandacht gericht op gas uit slib. Het voornemen uit 2017 om in 2025 CO2-neutraal en energieneutraal te werken komt zo steeds dichter bij zijn voltooiing.

Slibcursus: een best wel moeilijk onderwerp in één minuut

Het gaat hier niet om bagger uit de sloten, maar om het slib uit de rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s). Ons huishoudelijk (en deels ook bedrijfs-) afvalwater wordt in de vijftien RWZI’s van HHNK schoongemaakt door bacteriën. Die groeien door het vuil uit het rioolwater te eten, maar hebben niet het eeuwige leven. Op de bodem van de installaties verzamelen zich de resten van de bacteriën: het zuiveringsslib. Het natte slib wordt op de terreinen van de RWZI’s met centrifuges ingedikt. Het resultaat is zo’n 100.000 ton slib per jaar, met daarin overigens nog steeds vrij veel water. En wat belangrijker is: er is nog heel veel energie uit dat slib te halen.

Op vijf van de RWZI’s staan installaties die het slib bij 37 graden laten gisten. Daarbij ontstaat gas: biogas. Het is brandbaar, maar kan ons aardgas niet vervangen omdat er nog veel kooldioxide (CO2) in zit. Als we dat eruit weten te halen ontstaat groen gas en dat kan zo in het aardgasnet worden gepompt. Op dit moment gebeurt dat al in Beverwijk.

Het vergiste slib wordt in de nabije toekomst gedroogd met restwarmte van de Huisvuilcentrale (HVC) in Alkmaar. Het gedroogde restslib wordt er daarna verbrand in een Bio-energiecentrale om elektriciteit op te wekken en warm water te leveren aan omliggende afnemers. En dan is echt elke calorie uit het slib nuttig gemaakt.

 Het KEP

Hoe belangrijk is het eigenlijk om al die moeite te doen met dat slib?

In 2017 stelde het algemeen bestuur het Klimaat- en Energieprogramma (KEP) vast, waarin werd bepaald dat HHNK in 2025 per saldo geen energie meer zou inkopen en geen kooldioxide (CO2) meer zou uitstoten. HHNK moet in 2025 CO2– en Energieneutraal worden. Daar werd 35 miljoen euro voor uitgetrokken. Veel geld, maar het waterschap is dan ook een heel grote verbruiker van energie. Op dit moment gaat het om jaarlijks zo’n 80 miljoen kWh. Dat is gelijk aan het verbruik van ruim 28.000 huishoudens, een stad als Den Helder. En ook nog eens 16 miljoen m3 aardgas, vergelijkbaar met het verbruik van ruim 13.000 huishoudens. HHNK zit daarmee in onze provincie tussen de topverbruikers, na grote jongens als Schiphol en Tata Steel. Dat gasgebruik komt voor een belangrijk deel door één installatie in Beverwijk, waar vandaag de dag nog het slib van de rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s) wordt gedroogd in een met gas gestookte oven.

Naast deze slibdrooginstallatie gebruiken de gemalen en rioolwaterzuiveringsinstallaties van het waterschap ook veel energie, vooral elektriciteit.

Aanvankelijk zijn voor de uitvoering van het KEP grote stappen gezet: er zijn tienduizenden zonnepanelen geïnstalleerd, vooral op de terreinen van de zuiveringsinstallaties. Ook is besloten om samen met de HVC een slibdroger te bouwen die de restwarmte van de HVC gebruikt. Deze is nu in aanbouw. Daarna kan de gasverslindende slibdroger in Beverwijk gesloten worden. De  grote stappen zijn daarmee al gezet of bezig gezet te worden, maar de doelen van het KEP worden zo nog niet bereikt.

De laatste loodjes

Om het KEP echt te realiseren zijn in ieder geval nog twee ontwikkelingen nodig: alle energie moet uit het slib worden gehaald en er moet windenergie worden opgewekt. Daartoe heeft onze portefeuillehouder Marjan Leijen drie besluiten aan het algemeen bestuur aangeboden. Voor de slibverwerking wordt een centrale slibvergister bij de RWZI in Geestmerambacht voorbereid, waar de RWZI’s waarvan het slib nog niet wordt vergist, hun slib naartoe gaan brengen. Dan wordt al het zuiveringsslib van HHNK vergist tot biogas. Bij vier van de dan zes slibvergisters worden installaties gebouwd om het geproduceerde biogas om te zetten in groen gas. Het resultaat zal zijn dat HHNK elk jaar zo’n 3,3 miljoen m3 groen gas in het aardgasnet kan brengen. Het CO2 dat daartoe uit het biogas moet worden gehaald krijgt voor het grootste deel een nuttig hergebruik, bijvoorbeeld in kassen. Daarmee worden zowel de energie- als klimaatdoelstellingen weer een stap dichterbij gebracht.

Gaan we zo de doelen in 2025 halen?

Nee, nog niet. Voor energieneutraliteit (per saldo geen energie inkopen) is ook de tweede stap nodig: er moet windenergie worden opgewekt. Ook daar wordt aan gewerkt, met behulp van het derde besluit dat op tafel ligt. Het jaar 2025 zal wel niet haalbaar zijn, maar met een kleine vertraging is het doel te bereiken. Klimaatneutraliteit (geen uitstoot van CO2) vraagt ook nog aanvullende maatregelen op de RWZI’s, maar de voorliggende besluiten zijn wel weer een stap op weg daar naartoe.

Veilig, voldoende en schoon water gaan meer kosten

De algemeen-bestuursleden van het waterschap HHNK bespraken woensdag 4 oktober voor de eerste keer de voorstellen van het dagelijks bestuur voor het financiële Meerjarenperspectief 2024-2027, en daarmee ook die voor het komende jaar 2024. En daar was lang niet iedereen blij mee.

Hogere kosten

Vooruitkijken is best lastig, vooral als het je eigen portemonnee over vier jaar betreft. Het waterschap doet dat toch elk jaar, zo ook in dit najaar. En het gaat deze keer om harde euro’s voor stevige plannen. Want wat is er aan de hand?

Na een aantal jaren met een bescheiden stijging van de belastingtarieven, redelijk in de buurt van de inflatiecijfers, ligt er nu een voorstel om vier jaar lang de tarieven fors te verhogen. Dat wordt goed onderbouwd. De loon- en prijsstijgingen zijn bijvoorbeeld dit jaar veel sterker geweest dan verwacht en ook voor komende jaren wordt met een behoorlijke inflatie gerekend. Dat tikt door in de kosten van het waterschap.

Ook belangrijk: er worden voortdurend nieuwe eisen aan het waterschap gesteld, die vragen om meer personeel en meer investeringen. Wat dat laatste betreft is er na deze vier jaar nog veel meer te verwachten. Vooral de nieuwe eisen aan waterzuiveringsinstallaties zullen tot veel aanpassing en vernieuwing gaan leiden. En dat zijn hoge uitgaven, maar die zitten nog niet in deze vier jaar. Wat wel al zichtbaar is – en kosten met zich meebrengt – is de klimaatverandering. Het waterschap neemt maatregelen om zich te wapenen tegen zwaardere regenbuien en tegen langere droogteperiodes. En investeert in het verzamelen van data om dat mogelijk te maken en in de crisisorganisatie die moet optreden als zich toch een calamiteit voordoet. En dat zal vast gebeuren, want het is onbetaalbaar en misschien wel onmogelijk om alle overlast altijd en overal te voorkomen.

Wie zal dat betalen?

Het gevolg van deze samenloop van inflatie, investeringen en toename van werkzaamheden is, dat de belastingopbrengsten vier jaar lang jaarlijks fors gaan stijgen. Want, zoals bekend, het waterschap moet de eigen broek ophouden. Er bestaat geen jaarlijkse rijksuitkering voor de waterschappen, bijna alles moet met de waterschapsbelastingen worden opgehaald. Afhankelijk van de omvang van het huishouden of het type woning levert dat tariefstijgingen van ca. 8 tot 10%. Per jaar. Voor verreweg de meeste bedrijven ligt dat percentage lager, van 3 tot 9%.

Wat vinden wij daarvan?

Als PvdA is onze stelregel steeds: wat nodig is om te zorgen voor veiligheid en voor voldoende en schoon water, dat moet gebeuren. Daarbij vinden we het ook heel belangrijker dat we werken aan de klimaatambities en de verbetering van de (water)natuur. Wij willen de toekomstige generaties niet opzadelen met onze tekortkomingen. Als tegenhanger van de daardoor stijgende tarieven hebben we gezorgd voor een optimaal kwijtscheldingsbeleid voor degenen die de waterschapslasten niet kunnen dragen. Binnen de marges van de wet hebben we daar het maximale voor gedaan.

Met die stelregels in het achterhoofd steunen wij op hoofdlijnen de voorstellen van het dagelijks bestuur. Al hebben wij zeker nog vragen, zoals over de voorgenomen grote uitbreiding van het personeel, die dun onderbouwd wordt. Wellicht kan dat wat meer geleidelijk worden uitgevoerd. Ook andere fracties stellen daar vragen over. De hoofdlijn staat echter niet ter discussie.

Als PvdA zouden we graag de mogelijkheid hebben om sterke schouders zwaardere waterschapslasten te laten dragen dan nu het geval is. Maar de wetten staan dat helaas in de weg.

Schoner water op Texel

Met het oog op een betere waterkwaliteit op Texel is besloten om voorbereidingen te treffen voor een extra zuiveringsstap op de rioolwaterzuivering (rwzi) Everstekoog. (meer…)

Proactieve inzet op aquathermie

In de vergadering van het algemeen bestuur van HHNK is op 18 oktober besloten om met de proactieve inzet op aquathermie door te gaan. (meer…)

De eerste keer…

Gespannen, vol verwachting, grondig voorbereid, de belangrijke zinnen uitgeschreven en gerepeteerd. Na afloop hongerig, nog vol adrenaline, teleurgesteld of juist voldaan. Ach, wie herinnert zich niet de eerste keer?

Woensdag 31 mei 2023 was het zover: de commissies binnen het waterschap HHNK vergaderden na de verkiezingen voor het eerst in hun nieuwe samenstelling. De agenda’s waren nog bescheiden, maar gaven de nieuwe leden en de nieuwe dagelijks-bestuursleden toch de gelegenheid zich te laten horen.  En dat viel niet tegen. De commissievoorzitters waren als altijd streng doch rechtvaardig, en mild waar het nodig was. De DB-leden speelden hun rol met verve, beantwoordden wat ze konden en lieten zich in hun inwerkperiode niet verleiden tot krachtmetingen met AB-leden. De AB-leden op hun beurt, soms nog onwennig in hun microfoongebruik en daardoor niet altijd goed verstaanbaar, hadden zich goed voorbereid en enkelen wisten van een praktisch voorstel een principiële discussie te maken.

Politieker

De besprekingen maakten meteen al duidelijk dat er een nieuwe wind door het algemeen bestuur waait. De discussies worden politieker. Niet zozeer in de betekenis van partijpolitiek, maar meer gericht op het bereiken van de politieke doelen. Was in het verleden een goede beantwoording in één of twee termijnen in de commissie vaak voldoende om te besluiten dat een onderwerp een hamerstuk in het algemeen bestuur kon worden, nu werd zelfs die procedure onderwerp van onderhandeling. Vooral de nieuwe fractie Water en Natuur – uit Water Natuurlijk en geborgden Natuurterreinen samengesteld –lijkt zich te hebben voorgenomen om steeds het onderste uit de kan te halen. Alsof geen bij of bloemknop het leven zeker is bij dit dagelijks bestuur… Een heel verschil met de houding van de twee samenstellende delen in de vorige periode, waarin vooral Water Natuurlijk zich een loyale steunpilaar van het dagelijks bestuur toonde.

Vooruitgang

Er zullen vast ervaren bestuurders in het waterschap zijn die deze politisering als achteruitgang zien. Ik niet! Ik zie het als een uiting van modernisering van het waterschapsbestuur. De taken van het waterschap raken steeds meer en vaker maatschappelijke belangen. Dat is niet alleen een bewuste keuze van HHNK, het is ook onvermijdelijk. Schoon en gezond water, waterbeschikbaarheid en wateroverlast komen als gevolg van de klimaatverandering steeds meer centraal te staan. Het waterschapsbestuur wordt daarom in toenemende mate een plek waar belangen worden afgewogen, zoals in elk ander openbaar bestuur. Laat die afweging dan ook maar goed zichtbaar zijn.

Het overgrote deel van het bestuur heeft bovendien zijn plaats bevochten in de waterschapsverkiezingen. En dan wil je je achterban ook laten zien dat je voor hun belangen staat. In dat opzicht is het wel merkwaardig dat één van de geborgde fracties zich heeft verbonden aan een uitgesproken politiek opererende andere fractie. Dat mag natuurlijk, maar het bewijst dat de – halfgeslaagde – poging van de Tweede Kamerfracties van Groen Links en D’66 om de geborgde fracties af te schaffen, geheel terecht was….

De boer op …

Tijdens één van de algemeen bestuursvergaderingen wees onze college bestuurder Jan Dirk Rooker op de Campina Open Boerderijdagen. (meer…)

Nieuw dagelijks bestuur geïnstalleerd

Op 16 mei is het dagelijks bestuur van HHNK geïnstalleerd. Na bespreking van het coalitieprogramma was het aan het algemeen bestuur om de 5 hoogheemraden te benoemen. (meer…)

Een mooi stuk

Water verbindt. De titel van het nieuwe coalitieprogramma 2023-2027 van HHNK verraadt een positieve kijk op het werkgebied van ons waterschap. (meer…)